Historia

Od najdawniejszych czasów Dolina Kamiennej stanowiła dogodne miejsce do zakładania osad ludzkich.  Już w pierwszych wiekach naszej ery, niezliczone ognie dymarek, rozświetlały tajemniczym blaskiem noce północnej części Gór Świętokrzyskich i okolic nad Kamiennej. Na wielką skalę produkowano tu żelazo cenione w cesarstwie rzymskim. Dziś wystarczy trochę poszukać, aby na terenie gminy Brody, znaleźć starożytne kloce żużla. Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca naszych okolic pochodzi już z roku 1094. Król Władysław Herman przekazał aktem darowizny tereny, m. in. obecnej gminy Brody na własność biskupów krakowskich. Na początku XII w. król Bolesław Krzywousty uposażył benedyktynów na Św. Krzyżu przekazując im okolice Dziurowa i Kuczowa. Okres średniowiecza w naszym regionie zaznaczył się intensywnym rozwojem hutnictwa. Powstawały tu liczne kopalnie rudy i kuźnice (wieś Brody, Krynki, Stara Ruda, Kuczów), w których wytwarzane były różnorakie wyroby żelazne. Do dziś w wielu zakątkach lasu, zachowały się ślady kopalń w postaci dołów otoczonych wałem.

Najdłuższą udokumentowaną historią, może się poszczycić wieś Krynki. Najprawdopodobniej w 1353r. ufundowany został przez biskupa krakowskiego Bodzantę, modrzewiowy kościół p.w. Św. Marcina. Pierwsze (zachowane do obecnych czasów) świadectwo pisane o istnieniu parafii w Krynkach pochodzi z 1384 r. Dużo zagadek historycznych kryją okolice Lubieni. Na jednym ze wzgórz prawdopodobnie istniało kiedyś grodzisko. W 1363 r. wydano prawo lokacji wsi na prawie niemieckim. Zapewne osada rozwijała się bujnie skoro w 1440r. biskup Zbigniew Oleśnicki wystawił przywilej lokacji, na prawie magdeburskim - miasta Lubienia. Z nieznanych przyczyn lokacji nie zrealizowano.

Ożywienie gospodarcze terenów obecnej Gminy Brody, nastąpiło za przyczyną ks. Stanisława Staszica i jego planu nowoczesnego kombinatu metalurgicznego, zlokalizowanego wzdłuż rzeki Kamiennej. Ważnym jego ogniwem była wybudowana w 1834 pudlingarnia i walcownia w Brodach, która przerabiała surówkę z wielkiego pieca w Starachowicach, w kowalne żelazo. Wszystkie urządzenia napędzane były dzięki energii spadku wód spiętrzonych przez tamę. Część przelewu i budynek administracji zakładu, można oglądać do dziś.  Okres prosperity nie trwał jednak długo. W 1903 r potężna powódź zniszczyła tamę, część przelewu w Brodach i wszystkie zakłady przemysłowe zbudowane w Dolinie Kamiennej.

W tradycji ustnej żywe są do dziś barwne opowieści o prawdziwych wydarzeniach i legendy, które kształtowały tożsamość mieszkańców i cementowały społeczeństwo. Niektóre zapisane np. w kronikach parafialnych, stanowią ciekawy materiał do badań nad tym jak tworzyła się wspólnota dóbr duchowych i materialnych obecnej Gminy Brody.